در سال‌های اخیر دگرباشان با حضور در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، سعی می‌کنند تا به اهداف خودشان برسند. اما برخورد فعالان سیاسی و اجتماعی با جنبش دگرباشان نسبت به گذشته فرقی نکرده است و به خاطر حضور اجتماعی دگرباشان در سطح جامعه و سیاست، شاهد رفتارهای دگرباش‌ستیز عریان هستیم.
آرتمیس اکبری مجری و تهیه کننده رادیو رنگین‌کمان، با بصیره پیغام، فعال حقوق زنان و دگرباشان مصاحبه‌ای کرده است و حضور دگرباشان افغان در جنبش‌های سیاسی و اجتماعی را بررسی کرده‌اند. در این مصاحبه بصیره پیغام از حضورش به عنوان یک زن دگرباش در عرصه سیاست افغانستان می‌گوید.
آرتمیس: «سلام بصیره جان. خیلی خوشحال هستم که دوباره در برنامه اینجا پامیر حضور داری و دوباره مهمان ما هستی».
بصیره :«سلام به شما و همه شنوندگان عزیز رادیو رنگین‌کمان. من هم خیلی خوشحال هستم که دوباره در این برنامه حضور دارم و تشکر بابت دعوتت. امیدوارم که شنوندگان رادیو هرجایی که هستند خوش و خندان باشند».
آرتمیس: «تشکر بابت سلام گرمت. بصیره ما امروز می‌خواهیم در مورد حضور دگرباشان در جنبش‌های سیاسی و اجتماعی صحبت کنیم. سوالم را با این آغاز می‌کنم که اصلا چه ضرورتی دارد که دگرباشان در این جنبش‌های سیاسی و اجتماعی حضور داشته باشند؟»
بصیره:« همه انسان‌ها موجودات اجتماعی هستند و به نظر من همه انسان‌ها نیاز دارند تا سیاست بدانند، حق و حقوق خودشان را بدانند و درباره وظایف خود و دولت بدانند. دگرباشان هم مثل بقیه گروه‌های سیاسی، اقلیت‌های قومی و مذهبی باید درباره سیاست بدانند و مشارکت سیاسی داشته باشند. دگرباشان باید به عنوان بخشی از جامعه در سیاست فعالیت داشته باشند تا بتوانند به حق و حقوق خودشان دست یابند. به نظر من فعالیت سیاسی و مدنی تا اینکه یک حق باشد، یک مسئولیت است. نخست وزیر ایرلند یک گی است و بسیار موفق است و مردم راضی هستند. او به جهان نشان داده دگرباشان هم می‌توانند موفق باشند و مسئولیت سیاسی خودش را با موفقیت انجام دهند».
آرتمیس: «مثلا همین چند روز قبل یک زن همجنسگرا به عنوان سخنگوی کاخ سفید در آمریکا انتخاب شد و یا چندین تن از سیاستمداران و رهبران دنیا از جامعه رنگین‌کمانی هستند. این نشان می‌دهد که دگرباشان هم می‌توانند مثل بقیه جامعه در سیاست حضور داشته باشند و چه بسا موفق‌تر هم باشند.
بصیره من اول می‌خواهم بیشتر درباره دولت قبلی افغانستان بدانم. در حکومت سابق شرایط اندکی برای جامعه رنگین‌کمانی راحت‌تر بود حتی چند تن از سیاستمداران از جامعه ال‌جی‌بی‌تی حمایت کردند. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا دگرباشان حضور فعالانه‌ای در سیاست داشتند؟ چقدر این پتانسیل در حکومت قبلی فراهم بود تا دگرباشان را در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی بپذیرند؟»
بصیره: «در حکومت قبلی برای اولین بار دموکراسی و مردم‌سالاری به صورت مدون در قانون ایجاد شد. گام‌های بزرگی برداشته شد اما در دو دهه قبل در قانون ذکر شده بود که مردان و زنان برابر هستند و آزادی‌های برابری دارند اما در قانون نامی از دگرباشان برده نشد. اگر آزادی‌هایی هم بود روی ورق بود اما در عمل چیزی انجام نشد. فساد زیاد بود و به خاطر همین فساد، حکومت سقوط کرد. قوانین حکومت قبلی با اینکه نقص‌هایی داشت اما این وجود نسبت به قوانین حکومت‌های پیشین و یا فعلی بهتر بود. مثلا آزادی‌های زنان بیشتر بود. دگرباشان آزادی‌هایی در حریم خصوصی خود داشتند. تفتیش نمی‌شدند و درباره آنها تحقیق نمی‌شد. اما الان شاهد هستیم که طالبان دارند در زندگی خصوصی دیگران تفتیش می‌کنند و دگرباشان را آزار می‌دهند. در حکومت قبلی حداقل این دخالت در حریم خصوصی و تفتیش نبود و آزادی‌هایی در حریم خصوصی‌شان داشتند. اما در رابطه با فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی اصلا شرایط مهیا نبود. من زمانی که خواستم برای دگرباشان سازمانی تاسیس کنم و مجوز بگیرم، به من دقیق گوشزد شد که همچین چیزی امکان ندارد. فضا اصلا مهیا نبود برای دگرباشان».
آرتمیس: «بصیره تو سال‌های در سازمان‌های غیردولتی و سازمان‌های بین‌المللی در افغانستان کار و فعالیت کردی. من می‌دانم تو تجربیات زیادی داری در رابطه با تبعیض‌هایی که وجود داشت علیه جامعه رنگین‌کمانی در این سازمان‌ها. برای ما کمی از تجربیات خودت بگو».
بصیره: «در حکومت قبلی یک سری از فعالین و وکلا بود که تلاش کردند تا حقوق دگرباشان به رسمیت شناخته شود. اما متاسفانه به دلیل جهالت حاکم حتی در بین حتی سیاستمداران افغانستان این مسئله را جدی نگرفتند و حتی به تمسخر گرفتند. غیرمستقیم کسانی که از دگرباشان حمایت می‌کرد را تهدید کردند و به آنها گفتند که شما از کفار و ارزش‌های غربی حمایت می‌کنید. برای همین شرایط سخت شد. من یادم است که در یک کنفرانسی در کمیسیون حقوق بشر من سوالی درباره حقوق دگرباشان بپرسیدم اما سوال من را نادیده گرفتند و دیگر هم وقتی هم به من ندادند تا دوباره صحبت کنم. اما بعد از جلسه به من گفتند که به دلیل حساسیت‌های موجود نمی‌توانیم درباره دگرباشان صحبت کنیم. در حالی که در آن جلسه افراد با سواد و تحصیل‌کرده‌ای وجود داشت. در دولت قبلی هرکس برای دگرباشان صدا بالا می‌کرد، تهید می‌شد. هرچند عده‌ای صدا بلند کردند ولی موفق نبودند اما امیدوارم که ناامید نشوند و به فعالیت‌های خودشان ادامه دهند و صدایشان خاموش نشود».
آرتمیس: «بصیره جان، چقدر سایر جنبش‌ها مثل جنبش زنان و جنبش کارگران از مبارزات و فعالیت‌های مدنی و سیاسی دگرباشان حمایت کردند؟»
بصیره: «من خودم باورمند هستم که کار جمعی که با اتحاد باشد، نتیجه موثر و مستحکم دارند. اما من باید مسئله‌ای را یادآوری کنم که جنبش‌هایی که زنان در افغانستان تشکیل دادند، از گزند استیگما و فسادها از سمت مردان و بقیه در امان نبودند. مثلا اگر سازمانی تاسیس می‌شد، در همان سازمان از قوم خودشان فعالیت می‌کرد. یا اگر سازمانی برای زنان تاسیس می‌شد، اما در رقابت با سازمان زنان دیگری بود. متاسفانه تفرقه و فساد وجود داشت. به نظرم ما باید درباره این تفرقه‌ها و فسادها صحبت کنیم. ما زنان افغان و دگرباشان باید کاملا درک کنیم که ما بدون اتحاد و بدون که اینکه دست در دست هم داشته باشیم، نمی‌توانیم زنجیرهای اسارت را بشکنیم. ما نباید به خاطر مسائل خرد و ریزه مثل قوم، سمت و …علیه همدیگر ایستاده شویم. با تفرقه ما به نتیجه مطلوب دست پیدا نمی‌کنیم. من اکثر فعالین حقوق زنان را می‌شناسم که اصلا درباره دگرباشان اطلاعات ندارند و معتقدند که دگرباش بودند یک انتخاب شخصی است. اما دگرباش بودن فطری است. اما ما اگر در دراز مدت کار کنیم و همدست شویم، نتیجه مطلوب خواهیم داشت. ما اگر تفرقه را کنار بگذاریم، قطعا به آینده مطلوب و نتیجه خوب دست پیدا خواهیم کرد».
آرتمیس: «بصیره تو زمانی که از سمت بی‌بی‌سی به عنوان یکی از صد زن تاثیرگذار انتخاب شدی، از سمت خیلی‌ها مورد حمله قرار گرفتی و من یادم است که به من گفته بودی از سمت فعالیت حقوق بشر افغانستان مورد حمله و تمسخر قرار گرفتی. لطفا از آن تجربیات‌ات برای ما بگو».
بصیره: «زمانی که بی‌بی‌سی من را به عنوان یکی از صد زن برتر به عنوان فعال حقوق دگرباشان اعلام کرد، من آزار دیدم. من از سمت کسانی که فعالان حقوق بشر بودند یا در مقام‌های بالا بودند در زمینه حقوق بشر، من را قضاوت کردند و تمسخر کردند. به من گفتند که تو فعالیت جنسی می‌کنی. متاسفانه سوالاتی می‌پرسیدند که شرم می‌کردم. روزهای خیلی سختی داشتم و به این نتیجه رسیدم که اینها هم به آگاهی نیاز دارند. آنها کسانی بودند که دارای مقامات بالایی در سازمان‌های حقوق بشری داشتند ولی هنوز هم بر این باور بودند که دگرباشان مایه شرم و ننگ هستند. آنها حتی فعالیت‌های من را زیر سوال بردند. سخنانی که من از اینها شنیدم، من را تا هشت ماه زیر سکوت بردند. خیلی از کسانی هستند که داد از برابری و حقوق بشر می‌زنند اما در رابطه با حقوق دگرباشان در جهالت محض هستند».
آرتمیس: «متاسف هستم بابت تجربیات سختی که داشتی بصیره جان. بصیره جان به نظرت ما چطور می‌توانیم سایر جنبش‌های سیاسی و اجتماعی را سمت خود بکشیم و آنها را با خود متحد کنیم در رسیدن به اهداف‌مان؟»
بصیره: «قسمی که ما از گذشته یاد گرفتیم، تلاش‌ها و فعالیت‌هایی که مستحکم بودند، موفق‌تر بودند. اگر فعالیت‌های ما این‌گونه باشد، آنها خودشان سمت ما خواهند آمد. اما در عین حال باید به سازمان‌های دیگر نزدیک شویم و با آنها فعالیت کنیم و از طریق شبکه‌های جمعی، ارزش‌های خودمان و اشتراکات خودمان را بگوییم و بقیه را با خود متحد کنیم و با آنها همگام شویم. با اتحاد با بقیه کنشگران ما می‌توانیم به اهداف والای خود که حقوق زنان و دگرباشان است، دست پیدا کنیم».
آرتمیس: «بصیره الان به دلیل قدرت گرفتن طالبان، شرایط برای دگرباشان افغانستان سخت شده است. در این شرایط آیا آنها باید فعالیت آشکاری داشته باشند یا اینکه کاری نکنند چون خطرناک است؟»
بصیره: «ما الان شاهد هستیم که الان افغانستان به شدت خطرناک شده برای زنان و دگرباشان. من اصلا توصیه نمی‌کنم که عزیزانی که دگرباش هستند و در افغانستان هستند، فعالیت آشکار داشته باشند. به نظر من این وظیفه ما است که در خارج کشور هستیم و از آنها حمایت کنیم ودست‌هایشان را بگیریم. توصیه که من به آنها دارم این است که دگرباشان افغانستان، وضعیت‌شان را با ما شریک بسازند و ما وضعیت آنها را به گوش جهانیان برسانیم. ما می‌توانیم این کارها را کنیم. دگرباشان افغان نمی‌توانند مستقیم فعالیت آشکار داشته باشند اما آنها می‌توانند با ماهایی که خارج از افغانستان هستیم همکاری کنند تا ما هم بتوانیم کاری برای آنها انجام دهیم»
آرتمیس: «خیلی ممنون بصیره جان از اینکه دعوت من را پذیرفتی و در مصاحبه با رادیو رنگین‌کمان شرکت کردی. برایت آرزوی موفقیت و سلامتی دارم».
بصیره: «خیلی ممنون بابت دعوت‌تان. من هم برای‌تان آرزوی موفقیت دارم».
